Trong hệ thống thủy lực hiện đại của xe nâng điện Toyota 7FB Series, cụm van điều khiển dầu (Oil Control Valve Assy) đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc kiểm soát dòng chảy dầu thủy lực, giúp điều hướng và điều khiển chính xác các chuyển động như nâng – hạ, nghiêng – ngả hoặc dịch chuyển càng nâng. Việc hiểu rõ cấu tạo, chức năng, quy trình tháo lắp và điều chỉnh cụm van này không chỉ giúp kỹ thuật viên bảo trì hệ thống hiệu quả hơn mà còn đảm bảo sự an toàn, ổn định và bền bỉ cho toàn bộ xe nâng. Bài viết được tổng hợp và dịch lại từ tài liệu chính thức của xe nâng Toyota.
1. Cụm van điều khiển dầu là gì và tại sao lại quan trọng?
Cụm van điều khiển dầu là thiết bị điều tiết trung tâm trong hệ thống thủy lực, được kết nối trực tiếp với bơm dầu và các xi lanh thủy lực. Tùy theo thao tác của người vận hành thông qua các cần điều khiển, cụm van này sẽ phân phối dòng dầu đến các xi lanh để thực hiện các chức năng nâng – hạ, nghiêng – ngả hoặc di chuyển càng nâng. Với vai trò trung tâm như vậy, bất kỳ lỗi nhỏ nào trong cụm van đều có thể gây ảnh hưởng lớn đến toàn bộ khả năng vận hành của xe nâng.
2. Cấu tạo của cụm van điều khiển dầu trên xe nâng Toyota 7FB
Cụm van điều khiển dầu (Oil Control Valve Assy) trên xe Toyota 7FB Series có cấu tạo phức tạp, bao gồm nhiều thành phần chính được gia công chính xác với độ kín khít cao nhằm đảm bảo hoạt động thủy lực ổn định trong môi trường áp suất lớn.
Các thành phần chính bao gồm:
-
Lift-tilt spool ASSY: Bộ van trượt điều khiển dòng dầu đến xi lanh nâng và nghiêng.
-
Solenoid Valve (van điện từ): Điều khiển mở – đóng dòng dầu một cách tự động.
-
Relief Valve (van xả áp): Bảo vệ hệ thống khỏi tình trạng áp suất quá cao.
-
Check Valve & Lock Valve: Giữ áp suất ổn định, chống tụt càng nâng khi tắt máy.
-
Limit Switch Holder: Chỉ có trên xe trang bị SAS, dùng để điều chỉnh giới hạn hành trình.
-
Valve seat, bushing, outlet housing: Các chi tiết dẫn hướng, làm kín và cố định dòng dầu.
Mỗi chi tiết trong cụm van được thiết kế và sản xuất chính xác đến từng phần nghìn mm, nhằm đảm bảo không có hiện tượng rò rỉ, xung dầu hoặc tụt áp suất.
3. Quy trình tháo lắp cụm van điều khiển dầu
Việc tháo lắp cụm van điều khiển dầu yêu cầu sự cẩn trọng tuyệt đối. Trước khi thực hiện bất kỳ thao tác nào, cần phải đảm bảo hệ thống không còn áp lực dư, và càng nâng đã được đưa về vị trí thấp nhất, thẳng đứng.
3.1 Các bước tháo cụm van điều khiển dầu
-
Ngắt điện hoàn toàn: Ngắt cắm ắc quy xe nâng để tránh chập điện hoặc rò điện khi tháo giắc điện solenoid.
-
Tháo các tấm che và panel sàn để tiếp cận khu vực cụm van.
-
Tháo ống thủy lực: Lưu ý xả hết áp trước khi tháo ống. Chuẩn bị khay hứng dầu nếu còn dầu thừa.
-
Tháo cần điều khiển liên kết giữa van và tay cầm vận hành.
-
Tháo cụm van ra khỏi giá đỡ.
⚠️ Lưu ý: Phải thực hiện trong môi trường sạch sẽ, tránh bụi bẩn lọt vào trong các cổng dầu gây hư hỏng.
Đọc thêm:
Hướng dẫn tháo lắp và kiểm tra xi lanh nâng trước xe nâng Toyota 7FB Series
Hướng dẫn tháo lắp và hiệu chỉnh xi lanh nghiêng xe nâng Toyota 7FB Series
Hướng dẫn kiểm tra, tháo lắp và bảo dưỡng bơm dầu thủy lực xe nâng Toyota 7FB Series
3.2 Lắp lại van sau bảo trì
Lắp cụm van theo đúng trình tự ngược lại, siết chặt đúng lực mô-men theo tiêu chuẩn kỹ thuật. Sau khi hoàn tất, cần kiểm tra lại độ kín khít tại các điểm nối ống và hiệu chỉnh lại áp suất hoạt động của hệ thống.
4. Tháo rời, kiểm tra và bảo dưỡng các chi tiết trong van
Quy trình tháo rời chi tiết bên trong cụm van là phần nâng cao, đòi hỏi kỹ thuật viên phải có dụng cụ chuyên dụng như SST 09610-10160-71 và tay nghề cao. Các bước thực hiện:
-
Tháo van điện từ (Solenoid Valve) ra khỏi thân van.
-
Tháo cụm Lift-tilt Spool – van trượt chính trong điều hướng dòng dầu.
-
Tháo cụm van relief và check valve để kiểm tra gioăng, lò xo và độ kín khít.
-
Vệ sinh, làm sạch các chi tiết bằng khí nén và dầu thủy lực sạch.
-
Lắp lại theo đúng thứ tự với đầy đủ phớt, vòng chặn, bushing và gasket mới.
✅ Ghi nhớ: Tuyệt đối không tái sử dụng gasket cũ để tránh rò rỉ sau lắp ráp.
5. Cách hiệu chỉnh áp suất xả đúng kỹ thuật
Hiệu chỉnh áp suất van xả là thao tác kỹ thuật quan trọng giúp hệ thống hoạt động ổn định và bảo vệ các bộ phận khỏi hiện tượng quá áp. Quy trình điều chỉnh như sau:
-
Gắn đồng hồ đo áp suất vào cổng kiểm tra phía trên cụm van.
-
Nới lỏng vít điều chỉnh van relief.
-
Khởi động xe, nâng càng và giữ tay điều khiển ở vị trí cao nhất.
-
Đọc giá trị áp suất trên đồng hồ và điều chỉnh vít sao cho đúng với tiêu chuẩn.
Tiêu chuẩn áp suất van xả theo từng dòng xe:
| Model | Lift Relief Valve | Tilt Relief Valve |
|---|---|---|
| 1.0 tấn | 13,800–14,600 kPa | 11,800 kPa |
| 2.0 tấn | 17,000–17,500 kPa | 14,700–15,000 kPa |
| 3.5 tấn | 18,000–18,500 kPa | 15,700–16,000 kPa |
⚠️ Lưu ý: Điều chỉnh sai áp suất có thể gây ra tình trạng bơm dầu quá tải, làm hỏng toàn bộ hệ thống thủy lực.
6. Trường hợp khẩn cấp: Hạ càng bằng tay nếu van điện lỗi
Trong một số trường hợp solenoid valve bị lỗi khiến càng nâng không thể hạ xuống, có thể sử dụng thao tác thủ công như sau:
-
Tháo bulong khóa thủy lực tại vị trí Lift Lock Unlocking Bolt.
-
Vận hành cần nâng về phía hạ xuống để mở dòng dầu bằng cơ khí.
-
Hạ càng từ từ, sau đó siết lại bulong để ngăn dầu chảy ngược.
👉 Thao tác này rất quan trọng để tránh mất khả năng vận hành khi hệ thống điện tử bị hỏng bất ngờ.
7. Một số lưu ý kỹ thuật khi bảo trì cụm van dầu
-
Luôn sử dụng dầu thủy lực đúng chủng loại theo tiêu chuẩn Toyota.
-
Kiểm tra rò rỉ sau mỗi lần bảo trì bằng cách quan sát tại các đầu nối và cổng van.
-
Bôi mỡ (Chassis Grease Special) vào các liên kết cơ khí của cần điều khiển.
-
Với xe có SAS, phải thực hiện cài đặt lại giới hạn hành trình sau khi lắp van.
Đọc thêm:
Hướng dẫn tháo lắp và sửa chữa phanh trước xe nâng Toyota 7FB Series
Hướng dẫn tháo lắp tổng phanh xe nâng Toyota 7FB Series
Hướng dẫn tháo lắp khung xe nâng Toyota 7FB Series
Kết luận
Cụm van điều khiển dầu là một trong những thành phần cốt lõi đảm bảo sự an toàn và hiệu quả trong vận hành xe nâng Toyota 7FB Series. Việc nắm vững quy trình tháo lắp, kiểm tra và điều chỉnh không chỉ giúp nâng cao tuổi thọ xe mà còn hạn chế những rủi ro vận hành nghiêm trọng.
